Язэп Лёсік

Язэп Юр’евіч Лёсік (18 лістапада [ст. ст. 6 лістапада] 1883; в. Мікалаеўшчына, цяпер Стаўпецкі раён, Менская вобласьць, Беларусь — 1 красавіка 1940; Саратаўская турма, цяпер Расея) — беларускі пісьменьнік, публіцыст, мовазнаўца, пэдагог, нацыянальны й палітычны дзяяч.

Язэп Лёсік

Язэп Лёсік Язэп Юр’евіч Лёсік

Нараджэнне

18 лістапада 1883 в. Мікалаеўшчына

Смерць

1 красавіка 1940 Саратаўская турма

Грамадзянства

Беларусь

Род дзейнасці

пісьменьнік

Цытаты

Бальшавізм спакусіў цёмныя, несьвядомыя масы моцнымі абяцанкамі скончыць вайну, надарыць зямлёю, накарміць галодных, усьцешыць бяздольных, прыпыніць калатніну, устанавіць парадак. Тым часам, нічога гэтага ён зрабіць не здолее, і хутка ўсе адхіснуцца ад яго. Тагды ўрад Леніна — Троцкага разваліцца, як папяровая хатка,— гэта напэўна. Многа нарабіў шкоды бальшавізм, а яшчэ большая небясьпека чакае нас наперадзе... Ратунку ад контррэвалюцыі трэба шукаць у нацыянальным адбудаваньні свайго жыцьця. Фінляндзія гэта зразумела даўно, а братняя нам Украіна зрабіла гэта апошнімі днямі, абвясьціўшы Ўкраінскую Рэспубліку.

— Язэп Лёсік, 1917 год

— Язэп Лёсік. Скуткі бальшавіцкага паўстання. «Вольная Беларусь», 19 лістапада 1917 г.

У нас баяцца чужых слоў, але не баяцца [...] чужое граматыкі. Гэтым і аб'ясьняецца, што нашыя газэты, адарваныя ад народных гушчаў і незнаёмыя з граматыкаю свае мовы, стараюцца кожнае расійскае слова перадаць як-небудзь пасвойму. Тэндэнцыя пахвальная, але рэзультаты — сьмешныя.

— Яз. Лёсік. Граматычныя нататкі // Узвышша. 1927. #5. С.195—197. У выданні: Лёсік Я. 1921 — 1930: Збор твораў. — Мн., 2003.

Усе мы, роджаныя ў няволі, будучы з натуры беларусінамі, духоўна людзі робленыя, нейкім або нечым усьвядомленыя або загітованыя. Ніхто з нас ня можа сказаць, што нарадзіўся беларусінам, як родзяцца немцы, ангельцы, палякі, французы або тыя-ж расійцы. Кожнаму з нас, ужо вырасшы і навучыўшыся разважаць, павінен быў шукаць сваю нацыю, свайго месца ў сям’і народаў. Гэтага душэўнага перажываньня, гэтага шуканьня свайго нацыянальнага я ня ведаюць дзеці тых народаў, што не перажывалі нацыянальнай няволі. І ці-ж можам мы, у няволі роджаныя, духоўна скрыўленыя, увайсьці ў абяцаную зямлю адраджанае Белае Русі. Ці дажывомся мы да тае часіны, калі народ наш духоўна вернецца ў сваю родную краіну, каб усьцешыцца вялікаю радасьцю свайго уласнага нацыянальнага творчаства? Не, нам гэта не дано!

Хіба ж мы ня чуем кругом таго, што чуў Майсей у пустыні ад жыдоўства? «Нашто ты выманіў нас з Эгіпту? Там мы мелі свае хаты, поўныя гаршкі мяса, і хлеба было ў нас даволі, а тут мы і дзеці нашыя мром сьмерцю галодных?» А ці ня чуем мы цяпер, як з усіх бакоў кажуць: «Нашто нам тая Беларусь? Нашто нам кідаць тое, да чаго мы прывыклі? Мы тут маем свае хаты, сталы прыпынак, а там – барацьба, змаганьне, сьмех і зьдзекі, фараоны з войскам на калясьніцах і цёмная невядомая будучына!..» Але, слухаючы гэта, мацней сьціскаецца посах у руках і мацней адчуваецца прыходная няўхільнасьць [зямлі абяцанай].

— Яз. Лёсік. «Як яны пазналі сябе беларусінамі?», 1922.

Калі я праходжу па вуліцах Менску і чую беларускую мову, то слухаю яе, як музыку.